IES Fernando Wirtz Suárez (A CORUÑA)

A medicina personalizada ou de precisión ten como obxectivo personalizar a atención médica con decisións e tratamentos adaptados a cada individuo de todas as formas posibles. A farmacoxenómica forma parte da medicina de precisión.

La medicina de precisión é un concepto novo que fai referencia á adaptación do tratamento médico ás características individuais de cada paciente. Implica que as decisións referentes ao tratamento ou a prevención de enfermidades tomaranse en base á integración das características xenómicas e moleculares do tumor, a información sobre a situación clínica e os hábitos do paciente. Ademais sempre teremos que ter en conta os seus desexos e expectativas.

Os aspectos que sustentan esta idea son: o coñecemento das alteracións xenéticas e moleculares que producen o desenvolvemento de tumores e de metástase, o desenvolvemento de fármacos que actúen a nivel das devanditas alteracións, o almacenamento “en rede” dos datos relevantes dos pacientes (datos moleculares, xenéticos, clínicos, resposta a tratamentos, etc.) grazas as novas posibilidades de xestión e explotación de grandes volumes de datos xerados e a análise de Big Data para a creación de novo coñecemento.

A implementación de todos estes aspectos implica un cambio moi importante na maneira de prestar atención sanitaria ao paciente oncolóxico. Para iso requírense plans estratéxicos a nivel nacional co fin de establecer proxectos de investigación, indicadores de calidade, historias clínicas electrónicas que integren os datos dos pacientes e que permitan compartir a información xerada, todo iso baixo un marco regulatorio que asegure o tratamento dos datos e a confidencialidade da información. É por iso que países como EEUU, Inglaterra, Alemaña, Francia, Finlandia ou Estonia xa teñen iniciativas a nivel nacional de medicamento de precisión.

Son tamén necesarios cambios na organización dos hospitais e os servizos de Oncoloxía Médica para poder ofrecer aos pacientes unha atención sanitaria de calidade nos procesos oncolóxicos. Para iso, o oncólogo médico non debe focalizarse exclusivamente no seu labor asistencial senón que debe ser tamén un investigador, dedicando parte da xornada laboral a este fin. Só se estamos á vangarda da investigación poderemos ofrecer aos nosos pacientes os mellores tratamentos. O número de ensaios clínicos e a produción científica dos servizos de Oncoloxía Médica han de ser entendidos como parámetros de calidade, xa que, en última instancia, redundan no beneficio dos pacientes.

Nos próximos anos, os datos procedentes de ensaios clínicos achegarán información relevante sobre o impacto do medicamento guiado por alteracións xenómicas en parámetros relevantes, como supervivencia e custos asociados ao uso destas técnicas e tratamentos. Ademais, os avances científicos abrirán opcións terapéuticas adicionais. A medida que os datos se acumulen, e a experiencia da implantación clínica madure, a paradigma da Oncoloxía de precisión converterase no estándar de tratamento.

É fundamental, por tanto, que se estableza unha estratexia nacional integrada nas estratexias internacionais e consensuada entre todos os implicados, incluídos sociedades científicas, pacientes, Administración e pagadores. Esta Estratexia debe ter unha suficiente proxección de futuro, que permita dotar ao noso país dos medios formativos, humanos e do tecido industrial necesarios para establecer o medicamento de precisión como paradigma de atención sanitaria, e que permita tamén utilizar esta disciplina como motor do desenvolvemento científico, económico, tecnolóxico e industrial.

O medicina personalizado está a transformar a investigación clínica e biomédica e a asistencia sanitaria tanto desde un punto de vista conceptual como metodolóxico, e existen oportunidades extraordinarias para mellorar a saúde pública e, probablemente, reducir os custos do sistema sanitario. Sen unha estratexia nacional, o medicamento de precisión implantarase en calquera caso, pero sen a adecuada planificación que permita garantir a calidade técnica e a equidade no acceso ás mellores prácticas, vulnerando os dereitos de pacientes e profesionais, arriscando a solvencia do Sistema de Saúde e deixando escapar as oportunidades de desenvolvemento que a súa implantación levaría asociadas.